VAR စနစ် ပေါ်ပေါက်လာပုံနှင့် ဘောလုံးလောကအပေါ် သက်ရောက်မှု

ဗီဒီယို လက်ထောက်ဒိုင်လူကြီး (VAR) စနစ် ဟာ ခေတ်သစ်ဘောလုံးသမိုင်းမှာ ကွင်းအတွင်း ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အခြေခံအကျဆုံး ပြောင်းလဲမှုလို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ၁။ မူလအစနှင့် အကောင်အထည်ဖော်မှု ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်များ အစောပိုင်းတွင် နယ်သာလန် ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် (KNVB) ၏ 'ဒိုင်လူကြီး ၂.၀' စီမံကိန်းမှ စတင်ခဲ့ပြီး၊ ပွဲရလဒ်ကို ပြောင်းလဲစေနိုင်သည့် အမှားများကို လျှော့ချရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဘောလုံးဥပဒေများကို ပြဋ္ဌာန်းသည့် IFAB က ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် စမ်းသပ်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ဩစတြေးလျ A-League သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် VAR ကို စတင်ကျင့်သုံးသော ပထမဆုံး ထိပ်တန်းလိဂ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ FIFA ကမ္ဘာ့ဖလား (ရုရှား) ပြိုင်ပွဲသည် VAR ကို အပြည့်အဝ အသုံးပြုသည့် ပထမဆုံး ပြိုင်ပွဲဖြစ်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့အဆင့် ပေါင်းစည်းရေး လမ်းပွင့်စေခဲ့သည်။ ပရီးမီးယားလိဂ် (Premier League) ကလပ်များက တညီတညွတ်တည်း မဲပေးဆုံးဖြတ်ပြီးနောက် ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ရာသီ တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ၂။ VAR မည်သို့ အလုပ်လုပ်သနည်း VAR ကို "ရှင်းရှင်းလင်းလင်းနဲ့ ထင်ရှားသော အမှားများ" သို့မဟုတ် "ပြင်းထန်စွာ လွဲချော်ခဲ့သော အဖြစ်အပျက်များ" ကို ပြင်ဆင်ရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားပြီး၊ ပွဲရလဒ် ပြောင်းလဲစေနိုင်သည့် အခြေအနေ (၄) မျိုးအတွက်သာ အသုံးပြုသည်- သွင်းဂိုး/ဂိုးမဝင်ခြင်း (Goals/No Goals): ဂိုးမသွင်းမီ တိုက်စစ်ဆင်စဉ် ဘောလုံးပိုင်ဆိုင်မှု၊ လူကျွံဘော သို့မဟုတ် ပြစ်မှု တစ်ခုခု ရှိ/မရှိ စစ်ဆေးခြင်း။ ပင်နယ်တီ ပေးခြင်း/မပေးခြင်း (Penalty/No Penalty): ပင်နယ်တီ ပေးရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း။ တိုက်ရိုက် အနီကတ် ထုတ်ပြခြင်း (Direct Red Card): ထင်ရှားသော အနီကတ် ပြစ်မှုများကို လွဲချော်ခဲ့ခြင်း သို့မဟုတ် မှားယွင်းစွာ ပေးခဲ့ခြင်း ရှိ/မရှိ စစ်ဆေးခြင်း။ (ဒုတိယ အဝါကတ်ကြောင့် အနီကတ်ပြခြင်းနှင့် မသက်ဆိုင်ပါ။) မှားယွင်းသူကို အရေးယူခြင်း (Mistaken Identity): ဒိုင်လူကြီးက မှန်ကန်သော ကစားသမားကို အရေးယူခြင်း ဟုတ်/မဟုတ် သေချာစေခြင်း။ 💡 နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက် သည် အမြဲတမ်း ကွင်းလယ်ဒိုင်လူကြီးတွင်သာ တည်ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် VAR အဖွဲ့၏ အကြံပေးချက်အရဖြစ်စေ၊ ကွင်းဘေးက မော်နီတာ (RRA) တွင် မိမိဘာသာ ပြန်ကြည့်၍ဖြစ်စေ ဆုံးဖြတ်သည်။ ၃။ အင်္ဂလန်ဘောလုံးလောကအပေါ် သက်ရောက်မှုနှင့် အငြင်းပွားမှုများ VAR စနစ်ကြောင့် အဓိက ဆုံးဖြတ်ချက်များ၏ တိကျမှုသည် ၉၅% မှ ၉၉% ကျော်အထိ တိုးလာကြောင်း FIFA က ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း၊ အထူးသဖြင့် ပရီးမီးယားလိဂ်တွင် အငြင်းပွားမှုများစွာ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်- ပွဲစီးကြောင်း နှောင့်နှေးခြင်း (Flow and Delays): အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရပ်တန့်နေမှုများကြောင့် ပွဲရဲ့စီးဆင်းမှုနှင့် ဂိုးသွင်းပြီးနောက် ပျော်ရွှင်မှု ခံစားချက်တို့ကို ထိခိုက်စေသည်ဟု ဝေဖန်သူများက ထောက်ပြသည်။ ဆံခြည်မျှင် လူကျွံဘောများ (Marginal Offsides): အလွန်အမင်း တိကျတဲ့ နည်းပညာကို အသုံးပြုပြီး "ဂျိုင်း/ လက်မောင်း" သို့မဟုတ် "ခြေဖျား" လူကျွံဘောဟု သတ်မှတ်ခြင်းက စိတ်ပျက်စရာ အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်နေပြီး၊ အမှားအယွင်း ခွင့်ပြုနိုင်သော အတိုင်းအတာတစ်ခု (margin of error) ထည့်သွင်းရန် ဆွေးနွေးမှုများ ရှိခဲ့သည်။ ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန် ဆုံးဖြတ်ချက်များ (Subjective Decisions): လူကျွံခြင်း သို့မဟုတ် ဘောလုံး ဘောင်အတွင်း ကျရောက်ခြင်းကဲ့သို့ အမှန်တကယ် အချက်အလက်များပါသည့် အမှားများကို ဖြေရှင်းရန် ပိုမိုလွယ်ကူသော်လည်း၊ ပြစ်မှု၏ ပြင်းထန်မှု သို့မဟုတ် လက်ဖြင့်ထိခြင်း စသည့် ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန် (Human Judgment) ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များ မှာမူ ဆက်လက် အငြင်းပွားစရာ ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ကြီးမားသော အမှားများ (Major Errors): နည်းပညာရှိသော်ငြားလည်း၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် လီဗာပူးလ်နှင့် တော့တင်ဟမ်ပွဲ၌ ဂိုးကို မှားယွင်းစွာ ပယ်ဖျက်ခဲ့ခြင်းကဲ့သို့ "သိသာထင်ရှားသော လူ့အမှားများ" ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ဒိုင်လူကြီးအဖွဲ့ (PGMOL) က လူသိရှင်ကြား တောင်းပန်ခဲ့ရသည်။ ချုပ်ပြောရလျှင် VAR သည် ပွဲဒိုင်လူကြီး၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် ဘောလုံးပွဲကြည့်ရှုမှု အတွေ့အကြုံကို အခြေခံကျကျ ပြောင်းလဲပစ်ခဲ့ပြီး၊ အမြန်နှုန်းကို ကုန်ကျခံကာ တိကျမှုကို ပိုမိုပေးဆောင်နိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ နည်းပညာကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းနှင့် အသုံးပြုခြင်းအပေါ် ဗဟိုပြုသည့် အငြင်းပွားဖွယ်ရာ အသစ်များ ကိုလည်း ပေါ်ပေါက်စေခဲ့ပါသည်။